‘Je kan er hip uitzien én voor God kiezen’ (Lot Alewijnse, Bijlage Religie En Filosofie/Trouw, 8-4-24)
Influencers
Zaar Goedemans maakt TikToks over haar outfits en haar geloof. ‘Meiden vragen me hoe ze met God kunnen praten.’
Gister behaalde ik de 300.000 volgers, dank jullie wel! Je kunt echt zien dat God aan het werk is: wonderbaarlijk.” Zo opende Zaar Goedemans (21) een TikTok-video in september 2023. Inmiddels staat de teller op een miljoen volgers.
Goedemans is een content creator: op sociale media, vooral TikTok, plaatst ze video’s en foto’s van haar outfits, lifestyle én het christendom. Het gros van haar video’s sluit aan bij de TikTok-trends van nu.
Ze maakt vooral veel ‘Get ready with me’s: filmpjes waarmee je laat zien hoe en met welke gezichtsverzorgingsproducten je je klaarmaakt voor je dag. Tientallen crèmes, serums en olies komen voorbij terwijl ze praat over haar leven.
Een verschil met de meeste andere Nederlandse TikTokkers: in haar dagelijkse ‘gesprek’ met haar volgers haalt Goedemans vaak haar christelijke geloof aan. Met Pasen vertelde ze bijvoorbeeld over de opstanding van Jezus uit de dood. Een klein aantal van haar filmpjes staat in het teken van haar bijbelstudie.
Populaire TikTok-trends die mensen over de hele wereld verschillend invullen, steekt Goedemans religieus in. Zo beschrijven veel TikTokkers, vaak ironisch, een eigenschap die ze gisteren hadden, vandaag hebben en morgen zullen hebben. Goedemans geeft daar haar eigen draai aan: ‘Diende God gister, diende God vandaag, zal God morgen dienen’, plaatst ze, in het Engels.
Haar aanpak slaat aan. Haar miljoen volgers reageren met ‘Zo mooi hoe je praat over God’, en ze noemen haar ‘slay queen’, een generatie-Z-compliment voor jonge vrouwen die er goed uitzien en zelfbewustzijn uitstralen.
“Het geloof is voor mij niet alleen iets waar ik kracht uit haal,” zegt Goedemans. “Alles wat ik doe, doe ik in samenspraak met God. Ik krijg mijn creativiteit voor mijn video’s van hem en denk dat het daarom ook zo goed gaat met mijn carrière.”
Authenticiteit verkoopt
Religiewetenschapper William Arfman aan de Tilburg University vindt het niet zo gek dat ook religie haar weg naar de sociale media vindt. “We hebben vaak het scheve beeld dat religie en moderniteit tegenover elkaar staan. Dat is onzin.”
Bovendien hebben vooral de evangelicalen volgens Arfman altijd al nieuwe media omarmd. “Ze zien een nieuw domein en stappen erin. De samenleving verandert, dus het aanbod verandert mee. Daaruit ontstaan religieuze influencers.”
De combinatie klassieke influencer en religie is een trend te noemen, meent Arfman. Een influencer promoot producten. “Als de interactie tussen TikTokker en publiek groot is, werken merken graag met diegene samen. Daarvoor moet je dus jong of hip zijn, maar ook een niche hebben zoals je geloof. Authenticiteit verkoopt, en dit is authentiek.”
Een andere verklaring is volgens Arfman dat vastigheid vandaag de dag moeilijk te vinden is. “Terwijl mensen daar wel een soort obsessie mee hebben. Vroeger werd je in een vast perspectief geboren, nu zoek je een creator die jou een gemeenschap of zekerheid kan bieden.”
Het geloof verbindt dus, zegt Arfman. “Maar voor een goede verbinding is het belangrijk dat je als influencer iemand bent tegen wie anderen op kunnen kijken. Tegelijkertijd moet je ook zwakte, oprechtheid en echtheid kunnen delen.”
Ook Goedemans deelt op TikTok veel over haar leven. Ze groeide op in Amsterdam, als enig kind van twee gelovige ouders. Het gezin is aangesloten bij een evangelische kerk. “Ik ben echt in de kerk geboren,” vertelt ze lachend. “Rond mijn puberteit verloor ik interesse in het geloof. Mijn ouders vonden dat heel lastig, maar ze zeiden: ‘God heeft je een vrije wil en keuze gegeven, wij doen dat nu ook’.”
Aankloppen bij God
Eerst was ze vooral blij dat ze haar zondagen terug had. “Ik ging als dj draaien in clubs en was heel blij dat ik kon uitslapen.” Maar met dat leven kwam ook de verleiding van drank en drugs. “Ik heb veel trauma’s overgehouden aan pesterijen uit mijn jeugd en ben daardoor veel op zoek geweest naar bevestiging. Door die onzekerheid ben ik ook flink gaan blowen en drinken. Zoals het gezegde ook luidt: ik deed alles wat God verboden had.”
Toen ze op haar twintigste zwanger raakte van haar dochter Macy wilde ze het roer omgooien: “De enige manier om uit die wazige tijd te komen was via God, maar ik wist nog niet hoe. Ik had het gevoel dat ik eerst van mijn verslaving af moest zijn voordat ik bij hem kon aankloppen. Alsof je al schoon moet zijn voordat je onder de douche stapt. Zo gek!”
De jonge moeder nam afscheid van het clubleven en zat plotseling veel alleen thuis. “Ineens was daar rust, blijdschap en vrede. Ik had dat nog nooit zo gevoeld, omdat ik altijd op zoek was naar iets. Beetje voor beetje werd het gapende gat in mij gevuld.”Die periode legde Goedemans vast op TikTok, waar haar account in korte tijd extreem groeide. Ook op TikTok zijn mensen volgens Goedemans op zoek naar zingeving. “Creators kunnen een grote rol spelen als voorbeeld. Neem Rodé Kok, een TikTokker die in februari aan haar publiek vertelde dat ze christen is. Zij is cool en als zij zich durft uit te spreken over haar geloof krijg je dus ook meer volgers die dat durven.”
Zingeving op TikTok
Zijn Kok en Goedemans dan een soort geloof-influencers? “Je kunt best geld verdienen aan het christendom, maar ik verdien mijn geld niet per se met mijn geloof. Het is eerder andersom”, meent Goedemans. “Ik miste vroeger in mijn leven bekende mensen die laten zien dat het cool is om te geloven. In eerste instantie komen volgers vaak bij mij voor mijn stijl, maar daarnaast laat ik zien dat je er gewoon hip uit kunt zien én voor God kunt kiezen.”
God heeft iedereen talenten gegeven, meent Goedemans. “Het lijkt me zijn bedoeling dat je die gebruikt.” Haar doel is niet het verkopen van haar geloof an sich. “Ik zie dit werk als mijn kunst, en minder als verdienmodel. Maar omdat ik ook over mijn geloof vertel, krijg ik wel ook kijkers die daar geïnteresseerd in zijn.”
Trend uit Amerika
Het ingewikkelde is volgens religiewetenschapper Arfman dat influencers niet alleen producten aanprijzen, maar ook religie in de markt zetten. “Dat is een evangelische trend die uit Amerika is overgewaaid. In Nederland vinden we snel dat het religieuze en het economische niet samen moeten gaan.”
Er zit een paradox in de combinatie, vindt ook theoloog Frank Bosman van Tilburg University. “De christelijke traditie is dat je niet zozeer over je geloof praat, maar vooral christelijk handelt. Bijvoorbeeld door mensen te helpen. Orthopraxie boven orthodoxie dus. We weten dat het influencen van tevoren is opgezet, dat erover is nagedacht. Dat heeft iets gemaakts, het zou onoprecht kunnen zijn.”
Maar in het evangelische geloof zit ook een ‘stevige portie expressie en individualiteit’ die juist past bij het platform, meent Bosman. “Individualistische spiritualiteit leent zich goed voor TikTok: mijn geloof, mijn relatie met God.”
Bij andere christelijke stromingen is het collectivisme belangrijk en draait het om de gemeenschap. Bosman: “Al kun je natuurlijk ook juist weer die verbinding en gemeenschap voelen als je een TikTokker vindt die hetzelfde over het leven denkt als jij.”
Kleding- en geloofsadvies
Goedemans weet de balans tussen content maken en authenticiteit inmiddels te vinden. “Ik heb twee keer een video geplaatst waarin ik in de Bijbel lees, maar ik merk dat ik dat moment gewoon voor mezelf wil houden: ik raak snel afgeleid.” De camera laat ze tijdens het bidden nu maar uit. “Ik vertel er liever over tijdens een Get ready with me. Dat zijn sowieso echtere gesprekken.”
Van een gemeenschap is ook sprake, maar dan online. In de gemeenschap van Goedemans zitten vooral jonge meiden. “Ze vragen me waar ik kleding vandaan haal, maar ook hoe ze voor het eerst met God kunnen praten. Hoe ze moeten starten met het geloof.”
Ook stromen verzoekjes binnen voor het delen van de studiebijbel die Goedemans gebruikt. Onder haar video’s reageren volgers met ‘Hij is groot’ en ‘Amen, het (geloof) heeft je echt goed gedaan’. Of ze vertellen hoe zij het op school niet over hun geloof kunnen hebben.
Soms merkt Goedemans dat haar content wat ‘leger’ wordt. “Ik ben ook een mens en ben soms ook even meer met spulletjes of zo bezig dan met God. Dan moet ik mezelf even wakker schudden.”
Maar juist die kant wil ze ook laten zien: het zoeken van de balans. “Soms berichten meiden me dat ze jaloers zijn op mijn leven. Ik wil liever inspireren zodat je zelf God kunt vinden. Juist daardoor word je blij met je eigen leven.”
https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/2143/pages/30/articles/2016883/30/1
Aquarius 