Stelling: In de tekst wordt aangegeven dat de geïnterviewde geen antwoord kan geven op de vraag of er leven na de dood is, aangezien daarvoor geen bewijs bestaat, maar wel continuïteit van bewustzijn. Dat komt neer op een blijvende activiteit van datzelfde bewustzijn en dus is er sprake van een misverstand bij de kop-maker.
Cardioloog Pim van Lommel: ‘Er is geen leven na de dood, maar wel continuïteit van bewustzijn’ (Fokke Obbema, Vrijdag/de Volkskrant, 30 december 2022)
(…)
Wat fascineerde u zo in bijna-doodervaringen?
‘Wetenschappelijk prikkelden ze mijn nieuwsgierigheid, omdat ze ingingen tegen wat ik had geleerd, namelijk dat bewustzijn het product is van de hersenen. Als dat zo zou zijn, dan zou je bij een hartstilstand geen herinneringen en ervaringen kunnen hebben, geen emoties, niet helder kunnen nadenken, kortom geen enkel bewustzijn kunnen ervaren. Want alles valt binnen twintig seconden weg: de bloedstroom, iedere elektrische activiteit in de hersenen. De gangbare opvatting is dat elektrische activiteit een voorwaarde is voor bewustzijn. Maar het bijzondere is nu dat mensen die een BDE doormaken een veel helderder bewustzijn ervaren – ze kunnen wel een week doorpraten over wat ze in enkele minuten hartstilstand hebben meegemaakt.
‘Ook op menselijk vlak was ik gefascineerd. Patiënten vertelden me hun verhalen met een grote intensiteit, ze voelden dat ik echt voor hen open stond. Inhoudelijk waren hun verhalen verschillend, maar er kwamen gemeenschappelijke elementen in terug, zoals het terugzien van hun hele leven, contact met overleden dierbaren, het buiten hun lichaam treden, euforische ervaringen van liefde, het wegvallen van tijd en ruimte, verleden en toekomst doorzien.’
Uw interesse voor bijna-doodervaringen riep ook weerstand en scepsis op.
‘Van weerstand heb ik in de onderzoeksfase nauwelijks last gehad. Binnen mijn maatschap van cardiologen was niet iedereen er gelukkig mee, maar het vormde geen bron van spanning. Ik deed het in mijn eigen tijd. En bovendien: als je ergens vol met je hart mee bezig bent, maakt het toch niet uit dat sommigen problemen ermee hebben?
(…)
U gaat uit van het bestaan van een ‘non-lokaal bewustzijn’. Valt dat ooit te bewijzen?
‘Het grote probleem van de huidige materialistische natuurwetenschap is dat alleen telt wat je kunt meten, falsifiëren, repliceren. Maar wat jij voelt en denkt, je emoties en je gedachten, dat valt niet objectief aan te tonen. Zo valt het bewustzijn buiten het gangbare gezichtsveld, omdat het zich afspeelt in een andere dimensie dan de fysieke wereld. Maar dat wil niet zeggen dat het er niet is. Ik geloof in de postmaterialistische wetenschap waarin subjectieve ervaringen wel serieus worden genomen. In het bewustzijnsonderzoek van de laatste vijftien jaar zie je dat steeds belangrijker worden. Het verzet ertegen is ingegeven door angst.’
Waar zijn wetenschappers bang voor?
‘Dat ze het hun hele leven fout hebben gehad. Het valt buiten hun denkkader dat het bewustzijn losstaat van het lichaam en dat er geen begin of einde aan is. Geven ze dat toe, dan wordt hun hele wereldbeeld op zijn kop gezet. De mens, en zeker de wetenschapper, wil graag vasthouden aan dogma’s en concepten. Wat hem houvast in het bestaan geeft, wil hij absoluut niet kwijt.’
Gold dat niet ook voor u?
‘Voor mij stond de nieuwsgierigheid voorop. Mijn definitie van wetenschap is: vragen stellen met een open geest. Vergeet de dogma’s, vergeet de concepten, die leiden tot een tunnelvisie. Ik heb geen angst. Dat heeft ook te maken met het wegvallen van mijn angst voor de dood. Als die er niet meer is, heb je ook geen angst voor het leven.’
Hoe kijkt u dan naar de dood?
‘Het is het einde van je lichaam, maar niet het einde van wie je bent, niet van je essentie, je bewustzijn. Vroeger dacht ik altijd: het is het einde van alles, want zo had ik het geleerd op school en tijdens mijn studie. Mijn nieuwe inzicht betekent dat ik ook geen angst heb voor het leven. Doodsangst is ook levensangst: de angst voor het onbekende, voor wat komen gaat, dat is weg.’
Aquarius 