‘De oliebedrijven azen op ons land’ (Ben van Raaij, Ten eerste/de Volkskrant, 26-10-18)
‘De oliebedrijven azen op ons land’
Interview Madonna Thunder Hawk
De Amerikaans-Indiaanse activist Madonna Thunder Hawk, stamoudste van de Lakota Sioux, is deze week in Nederland om steun te zoeken voor de strijd van haar volk tegen aantasting van hun rechten en stamgebieden.
BEN VAN RAAIJ
Madonna Thunder Hawk Foto Katja Poelwijk
MADONNA THUNDER HAWK FOTO KATJA POELWIJK
Madonna Thunder Hawk weet hoe je dingen gedaan krijgt. De stamoudste van de Lakota Sioux was deze week in Nederland om steun te krijgen voor de strijd van haar stam tegen de oliepijpleidingen die de regering-Trump door hun land aanlegt. Tijdens een gesprek met Thunder Hawk beloofde Pensioenfonds Zorg en Welzijn vanuit het niets zijn beleggingen in het bedrijf achter een van de projecten op te doeken.
De 78-jarige Thunder Hawk (Madonna Gilbert) is dan ook de grand old lady van de American Indian Movement. Ze stond mede aan de basis van de Red Power-acties in de jaren zestig en zeventig, en nam deel aan de roemruchte bezettingen van Alcatraz (1969-71) en Wounded Knee (1973). Ook richtte ze een aantal actiegroepen op zoals de Indiaanse vrouwengroep Women of All Red Nations en de Black Hills Alliance, tegen plannen voor uraniumwinning in de stamgebieden van de Sioux.
‘Wij native Americans hebben altijd te maken gehad met twee dreigingen: racisme en hebzucht’, zegt ze. ‘En we strijden tegen beide. Die strijd is uniek, want wij zijn de enige actiegroep die verbonden is met het land. Wij zijn de oorspronkelijke bewoners. De rest zijn immigranten!’
Tegenwoordig houdt Thunder Hawk zich vooral bezig met de strijd tegen de olie-industrie. In 2016-17 was ze een van de leiders van het verzet tegen de aanleg van de Dakota Access Pipeline. Die brengt olie van Noord-Dakota naar Illinois en kruist daarbij de stamgebieden van de Sioux, wat volgens de Sioux hun drinkwatervoorziening bedreigt. Actiekampen van Indianen en milieuactivisten bij het Standing Rock-reservaat werden met geweld door de politie ontruimd, wat door de VN werd veroordeeld.
De Dakota Access-pijpleiding is al een jaar in werking, maar er lopen nog talloze rechtszaken. De actievoerders (Thunder Hawk spreekt liever van ‘waterbeschermers’) procederen tegen de schending van grondrechten. Federale en lokale overheden en bedrijven vervolgen op hun beurt individuele actievoerders en trachten door het instellen van nieuwe wetten verder verzet onmogelijk te maken.
‘Ze proberen zoals altijd onze acties te criminaliseren en onze wettelijke status te ondermijnen’, zegt Thunder Hawk. Want Indianen hebben een unieke wettelijke positie in de VS. ‘Onze voorouders sloten verdragen met de Amerikaanse regering, nation to nation. Maar de bedrijven die op ons land azen, nemen nooit de moeite hun huiswerk te doen. Vandaar dat we steeds die conflicten hebben.’
De grote winst van Standing Rock is volgens Thunder Hawk dat het verzet is verbreed. ‘Activisten en stamraden (tribale overheden) vonden elkaar. Vroeger zagen we die stamraden als verlengstuk van de federale overheid, maar dat zijn ze niet meer. Ze zijn niet meer bang voor blokkades. Ook zijn alle zeven groepen van de Sioux gaan samenwerken. Het werd één grote beweging, voor het eerst.’
Nu is er de nieuwe dreiging: Key-stone XL, de door Obama geschrapte oliepijpleiding van Canada naar de Golf van Mexico die door Trump weer werd opgestart. Wat gaan jullie eraan doen?
‘Prioriteit nummer een is natuurlijk die tegenhouden, maar het tracé is allang getekend. Onze nieuwe strategie is dus: divestment, zorgen dat investeerders hun geld terugtrekken uit de bedrijven achter het project. De jongeren kwamen met dat idee in Standing Rock en het speelt een rol in de verkiezingen. Daarom zijn we nu in Nederland, om jullie pensioenfondsen over te halen mee te doen.
‘Oliepijpleidingen zoals Keystone XL dienen de belangen van maar een kleine groep mensen, de one percent. Dat leggen we die pensioenfondsen ook uit. Maar het wordt een zware strijd. De oliemaatschappijen hebben diepe zakken en de steun van overheden. Daarom bespreken we onze actieplannen niet in het openbaar, ook niet in een Nederlandse krant.’
De regering-Trump pleegt ook andere aanslagen op Indiaans erfgoed, zoals door het verkleinen van nationale monumenten als Bears Ears in Utah. Er wordt ook begerig gekeken naar Indianenreservaten en hun delfstoffen.
‘Dat is niets nieuws. De westelijke staten worden geregeerd door de Republikeinen en die willen sinds jaar en dag een eind maken aan de speciale status van onze reservaten. Maar die is gebaseerd op verdragen, en als je daaraan iets wilt veranderen moet dat via het Congres. Het is wel oppassen nu, omdat beide huizen in handen zijn van de Republikeinen. Maar als opheffing echt prioriteit voor hen had, hadden ze het allang gedaan.’
Hoe belangrijk zijn de midterm-verkiezingen voor jullie?
‘In Zuid-Dakota hebben we geen kansrijke Indiaanse kandidaten, landelijk zijn er wel een paar. We voeren nu vooral actie tegen de nieuwe kieswet in Noord-Dakota die het hebben van een vast adres vereist voor identificatie. Dat benadeelt de mensen in de reservaten, die vaak alleen een postbus hebben. We proberen nu zoveel mogelijk Indianen te registreren.’
De enige keer dat de Indiaanse kwestie een rol speelde in de verkiezingsstrijd was de zaak-Elisabeth Warren, de top-Democraat die prat ging op Indiaanse genen, maar zich blameerde toen het slechts om 1,4 procent ging.
‘Belachelijk vond ik het, een grap. Ik kan me niet anders herinneren dan dat non-native Americans graag je hand willen schudden om je te vertellen dat hun grootmoeder een Cherokee-prinses was. Al die mensen willen niks weten over de realiteit van nu, ze willen pronken met het verleden.’
Geldt dat ook voor milieubeschermers die zich laven aan het ecologisch erfgoed van de Indianen?
‘De milieuactivisten zijn onze bondgenoten. We hoeven het niet in alles eens te zijn, maar we hebben gemeen dat we Moeder Aarde willen beschermen. Wij Indianen begrijpen dat er vooruitgang moet zijn, maar waarom moet die altijd gepaard gaan met verwoesting? Natuurlijk draait de wereld op fossiele brandstoffen, maar we moeten die toch kunnen overstijgen, op weg naar duurzame energie?’
Hoe kijkt u terug op zoveel jaren van strijd? Wat is er veranderd?
‘Verzet en strijd zijn ons volk aangeboren, van onze zege op het Amerikaanse leger bij Little Big Horn in 1876 tot aan Standing Rock. Het is onze geschiedenis, het is wie we zijn. Die strijd gaat altijd door, het zijn alleen de omstandigheden die veranderen. Als ik er niet meer ben, zal mijn dochter het stokje overnemen, en haar dochter na haar. En wij zullen overleven, omdat we verbonden zijn met het land.’
https://krant.volkskrant.nl/titles/volkskrant/7929/publications/474/articles/798876/15/1
Aquarius 