Stelling: laat dus de psychiater zich niet inlaten met deze stimulatietechnieken
Psychiater Damiaan Denys: accepteer dat niet alles precies gaat zoals je wilt
Damiaan Denys — 3 jaar geleden
In Brainwash Zomerradio van Human interviewt presentator Floortje Smit denkers aan de hand van muziek. Hierboven terug te luisteren. Welke nummers zijn vormend geweest voor hun identiteit en denken? Deze lessen kunnen we leren van filosoof en psychiater Damiaan Denys.
1. Diepe hersenstimulatie en een opvallende bijwerking
Wat is normaal, wat is abnormaal, en wat is het punt waarop ze in elkaar overgaan? Met deze smalle grens hou ik me als psychiater dagelijks bezig. Ik behandel mensen met angst- en dwangstoornissen. Ik kijk niet naar de zin, maar naar de onzin van het leven. Naar mensen waarbij het misgaat, die geen zin kunnen geven aan hun leven.
Voor ernstig zieke mensen, die soms wel acht tot zestien uur per dag hun huis poetsen, onder de douche staan of dingen tellen en controleren, zijn reguliere behandelingen niet effectief. Zij hebben de hele medische molen van gedragstherapie en medicatie al doorlopen, maar niets helpt. De techniek van diepe hersenstimulatie is dan een uitkomst. De snelheid waarmee de klachten afnemen, en het massale effect, zijn ongekend. Bij diepe hersenstimulatie worden elektroden in de hersenen geïmplanteerd, waarmee mensen elektrisch worden beïnvloed in specifieke hersengebieden. Zo kunnen we onder andere dwangstoornissen behandelen.
In dit filmpje is een van mijn patiënten te zien, die toestemming heeft gegeven om dit te delen, omdat ze het belangrijk vindt dat mensen kennisnemen van deze behandeling. Er zijn drie momentopnames van deze patiënt te zien, die de effectiviteit van de behandeling demonstreren. Aan het begin zie je haar zitten met een van angst vertrokken gezicht, ze is doodsbang, al weet je niet precies voor wat. De elektroden zijn dan al geïmplanteerd, maar staan nog uit. Dan worden de elektroden geactiveerd, en verandert deze patiënt volledig. Door kleine stroomstootjes toe te voegen aan de hersenen kan je iemand die heel ernstig ziek is, in een paar minuten volledig transformeren tot iemand die nauwelijks nog angst voelt en heel anders in het leven staat.
Tekst loopt door onder de video.
Damiaan Denys bij Universiteit van Nederland.
Voor ongeveer de helft van de mensen heeft de behandeling zeer goede resultaten. Een kwart heeft zeer beperkt resultaat, voor hen is het onvoldoende. Voor nog een kwart van de mensen geldt dat ze vrijwel helemaal genezen en opnieuw hun leven inrichten, een relatie aangaan en hobby’s beoefenen. Dat is zeer bijzonder.
De resultaten zijn indrukwekkend, maar ook zeer bedreigend, omdat het tot misverstanden leidt. Als je je vervolgens afvraagt: wat is het brein? Dan kom je vervolgens al snel uit bij een Dick Swaab-achtige attitude: ‘Als ik met een elektrode in het brein binnen een paar seconde iemand die zo ziek is kan veranderen in iemand die niet meer angstig en depressief is, en dat kan alleen maar door elektriciteit te veranderen in het brein, zíjn wij dan alleen maar elektriciteit in het brein?’ Dat is bedreigend, want dan herleid je de essentie van de mens daartoe.
Frans de Waal en Dick Swaab zijn het er niet over eens: dit is de mens
*Eens met dit standpunt.
Als we de techniek verder zouden ontwikkelen, kan ik me goed voorstellen dat je heel nauwkeurig de menselijke vermogens van intelligentie en creativiteit zou kunnen stimuleren [*Hoezo?]. En dat je tot iets komt wat zonder deze stimulatie niet mogelijk zou zijn. Je zou in theorie alles aan de mens kunnen veranderen of bepalen met elektrische stroomstootjes. De mens is een lichaam: mijn verliefdheden, of mijn esthetische gevoelens over de kunstwerken van Da Vinci en de boeken van Kafka, zijn uiteindelijk terug te leiden tot de elektronische activiteit in de hersenen. Dat is de grondstoffelijkheid ervan. Het is natuurlijk meer dan dat, maar het kan niet zonder dat. Deze ervaringen kunnen weliswaar teruggevoerd worden tot de neuronen, maar het is natuurlijk niet alléén dat. En daar zit het grote misverstand. De esthetiek van Da Vinci kan je niet begrijpen door neuronen te begrijpen. Dat is een andere dimensie. Tegelijk had het zonder neuronen nooit tot stand kunnen komen.
“Angst is in essentie het gevoel van gebrek aan controle. Wij proberen dat te compenseren door verwoed controle te krijgen over onszelf en de buitenwereld.”
Het meest fascinerende aan diepe hersenstimulatie is niet dat het werkt, maar dat de bijwerkingen opvallend gering zijn. Bijwerkingen zijn onbedoelde of ongewenste effecten. Je moet je voorstellen: onze hersenen zijn een klomp vet met miljarden neuronen die voortdurend met elkaar in interactie zijn. Een subtiele, kleine verandering kan het hele netwerk in de war schoppen. Je hoeft maar een glas alcohol te drinken en je wereld verandert, of je drinkt er vier en je kan een heleboel dingen niet meer doen. Wij stoppen daar een elektrode in, maar wat bijwerkingen betreft, zien we slechts een paar kleine dingen. Mensen met woordvindings-stoornissen bijvoorbeeld.
Toch kwamen we een hele bijzondere bijwerking tegen. Bij één van mijn patiënten die werd behandeld voor een ernstige dwangstoornis, deed zich een onbedoeld effect voor, maar dat was een effect wat hij wel erg leuk vond. Hij merkte op dat wanneer hij gestimuleerd werd met elektroden, zijn muziekvoorkeur veranderde. Tijdens de stimulatie vond hij Johnny Cash fantastisch. Zodra de elektrode werd uitgezet, ging hij weer terug naar zijn gewone smaak van the Beatles en André Hazes. Zijn vrouw werd er gek van, want tijdens de activatie was het alleen maar Johnny Cash. Hij vond de diepte van de stem geweldig, en zag zichzelf als cowboy op een paard over de vlaktes in Amerika galopperen.
Tekst loopt door onder de video.
A Boy Named Sue – Johnny Cash
Wij schreven daar een wetenschappelijk artikel over. Het hersengebied dat wij stimuleerden, de accumbens, heeft ook iets te maken met de waardering voor muziek. Dat lijkt daar plaats te vinden. Het artikel werd een hit. Zo zie je maar: soms stop je miljoenen in de wetenschap en is er nauwelijks aandacht voor, maar dit artikeltje werd binnen de kortste keren tienduizenden keren gedownload en gelezen. Het was een absolute hit dat je met een elektrode iemand naar Johnny Cash kon laten luisteren.
2. In de jaren 60 was vrijheid het hoogste ideaal, nu is dat controle
Het vrijheidsideaal was in de jaren 60 op z’n toppunt. De jaren 60 hebben een kans gekregen omdat daarvoor de jaren 50 er waren: als die niet zo dwingend waren geweest, met de attitude van bekrompenheid, religieuze beperking, en regelgeving vanwege de voedseltekorten in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, dan was er nooit een jeugd opgestaan in de jaren 60 die zich daartegen verzette. In de jaren 60 werd vrijheid het hoogste ideaal. Nu is dat controle. De ultieme vrijheid heeft een hoogtepunt gekend in de jaren 60 en 70.
We vinden vrijheid belangrijk als het gaat om onze ontwikkelingsmogelijkheden en onze materiële welvaart. Maar vreemd genoeg beperken we onze eigen vrijheid door onze afhankelijkheid van controle. Controle is een deugd geworden. Als je iemand vraagt hoe het gaat, zeggen ze: ‘Het gaat goed, alles onder controle!’ Met onze mobieltjes, met onze verzekeringen: we willen voortdurend precies weten waar we naartoe gaan, hoeveel geld we op onze bankrekeningen hebben, waar we aan toe zijn. De behoefte aan controle is extreem.
We leven in een angstmaatschappij: we zijn bang voor van alles en nog wat. We zijn bang voor zeldzame ziektes en bang voor aanslagen. Angst is in essentie het gevoel van gebrek aan controle. Alle vormen van angst zijn terug te brengen tot het gevoel dat je niet in controle bent, over de buitenwereld, de innerlijke wereld, je gedachten, en je liefhebbenden. Wij proberen dat te compenseren door verwoed controle te krijgen over onszelf en de buitenwereld. En daarin maken we een fout. In de angst gaat het er niet om de controle te verwerven. Nee, het gaat er juist om níet de controle te willen. Het gaat erom afstand te doen van de behoefte aan controle. Accepteren dat de wereld ook een eigen dynamiek heeft, dat niet altijd alles gaat zoals we het willen, dat we niet alles onder controle hebben. Dat is een mentale beweging die voor ons heel moeilijk is geworden.
3. Echte waanzin begint wanneer de begrijpelijkheid ophoudt
Toen ik jong was werd ik gek van de muziek van Gregorio Allegri, omdat het me opgedrongen werd door mijn vader. Inmiddels kan ik het bijzonder waarderen. De meerstemmigheid maakt het tot hemelse muziek. In België leeft het mystieke meer dan in Nederland. De hang naar het onbegrijpelijke is sterk verweven met het katholieke denken, meer dan met het protestantse denken, waarin een voorkeur voor het expliciete zit. De muziek en de kunst in de kathedralen dragen het mystische en onbegrijpelijke in zich. Als kind was dat voor mij niet meteen helder, maar nu mis ik dat wel.
https://www.brainwash.nl/bijdrage/deze-filosoof-is-de-snelste-marathonloper-ter-wereld
Aquarius 