Gisteren was ik deelnemer in een discussie in een andere groep over de thema’s ‘bewustzijn’ en ‘gewaarzijn’, dat erg moeilijk bleek te zijn en zonder oplossing bleef liggen. Het ging om een uitspraak van een boeddhistisch geestelijk verzorger met de stelling “Kom je vrij van je bewustzijn dan ben je het leven zelf” (uit een interview in de Volkskrant).
Maar ik werd argwanend bij de kop van dat artikel zoals net geciteerd. Intuïtief voelde dat er iets niet klopte omdat ik altijd van mening ben geweest dat de mens en de Bron beide beschikken over bewustzijn en dus het leven niet gerealiseerd kan worden zonder bewustzijn, maar wel op verschillend niveau natuurlijk want de mens is op aarde drager van een beperkt bewustzijn vanuit een beperkt actief/geactiveerd DNA, terwijl de Bron beschikt over een volmaakt Bewustzijn. Dat is mijn overtuiging, die overigens niet bewijsbaar is.
Maar wat is dan ‘gewaarzijn’ of ‘gewaarwording’. Welnu, dat vraagstuk in een vergelijking ben ik nog nooit tegengekomen en dus een volkomen nieuwe filosofische oefening. Maar ik heb wel een semantische of grammaticale oplossing gevonden die die ik aan de groep wil voorleggen.
Mijn stelling luidt: ‘Bewustzijn is het leven’ want dat zal door veel metafysici beaamd kunnen worden, maar omgekeerd: ‘Gewaarwording is het leven’, is onzin omdat deze zin deugt grammaticaal niet, en dus is deze zin ondeugdelijk. Daarmee is dit probleem voor mij opgelost, maar er waren anderen op die andere groep die juist op een omgekeerde conclusie uitkwamen. Ik kwam in eerste instantie uit op een soort van identieke begrippen, hoewel in mijn gevoel er toch van een wezenlijk verschil sprake is: Ik sla bewustzijn hoger aan dan gewaarwording omdat ik dit laatste alleen als een ‘waarnemen’ kan zien, als een ‘bespeuren’ of ‘bemerken’, zoals het in het woordenboek vermeld staat. Maar bij bewustzijn ga ik uit van een meer omvattende betekenis, want van bewustzijn is pas sprake als er ook een factor ‘(co)-creatie’ meespeelt, en dat is bij gewaarwording helemaal niet aan de orde. Daarmee is de stelling van de boeddhist: “Geen bewustzijn maar gewaarzijn” voor mij een onmogelijke stelling, maar ik legde in een chat uit dat deze opvatting mogelijk met de boeddhistische cultuur te maken heeft van het nirwana bereiken door de verlichting, ofwel karma-loos door het leven gaan en dienstbaar zijn aan je medemens. Vandaar dat ik vandaag met een blog over het boeddhisme ben gekomen.
Maar samenvattend wijs ik die laatste stelling ‘Geen bewustzijn maar gewaarzijn’ af omdat hierbij uitgegaan wordt van identieke begrippen, en dan zou het kunnen opgaan, maar voor mij zijn het geen identieke begrippen zoals hierboven uitgelegd. Als mens heb je ogen gekregen om dingen/zaken/natuur ‘gewaar’ te kunnen worden ofwel te kunnen waarnemen, en op basis van die waarnemingen kun je conclusies trekken, maar een bewustzijn – hetzij rationaliteit, hetzij hoger bewustzijn – is van een andere orde van grootte; is een complexe materie waar ook de wetenschap zich nog geen raad mee weet wat dat nou precies is of betekent. Nog los van het gewaarzijn alleen bij een normaal functionerende ogen mogelijk is en dat blinden/slechtzienden aangewezen zijn op hun gevoelsfuncties en intuïtieve vermogens: geestelijk gewaarworden. Maar dat geldt dan wel alleen voor visueel gehandicapten en voor niemand anders. Weer een contrast tussen bewustzijn en gewaarwording.
Genoeg hierover van mijn kant, maar wel met de opmerking dat ik deze opvatting heb doorgestuurd naar een Vlaamse vriend die boeddhist is en gevraagd om zijn commentaar te leveren op deze tekst. Ik stel jullie op de hoogte van zijn antwoord!
Fijne avond, Namasté! 😉
Aquarius 