Kom niet aan mijn kaas (Maarten van Gestel, Tijdgeest/Trouw, 25 mei 2024)
Redacteur Maarten van Gestel dacht een behulpzaam artikel te schrijven over welke kaas je het beste kan eten voor het klimaat. Duizenden Nederlanders dachten daar anders over, en reageerden woedend. Waar komt hun boosheid vandaan? Een roadtrip langs vier reageerders.
‘Cruiseschepen en vliegtuigen gaan rond voor vakanties en we moeten ons druk maken over welke kaas we eten?’, staat bovenaan de lange lijst verontwaardigde Facebook-reacties.
*De onkunde straalt ervan af van deze onzinnige aannames in de geciteerde kop: ‘(…) zal er over een paar miljard jaar nog zijn’. Er bestaat geen kennis over cyclische tijdsperioden, die aan iedere nieuwe creatie of geboorte van een zonne- of sterrenstelsel een bepaalde tijdruimte verbonden is; de Maya’s wisten exaxct wanneer de aarde zou ophouden te bestaan en de cruciale datum van 2050 komt al heel dichtbij.
‘Duurzaam kaas eten interesseert me geen bal. Als het maar lekker is’, zegt de volgende.
‘Ik geniet van alles wat lekker is… ik leef nu en niet over 100 jaar.”Trouw heeft geen journalisten maar activisten in dienst. Het doel heiligt weer de middelen en ze ontberen kennis van zaken!’
Dit zijn slechts vier van de bijna drieduizend reacties onder een stuk dat ik in maart schreef over de klimaatimpact van kaas. Het is een vreemde gewaarwording dat zoveel mensen zo’n sterke mening hebben over een artikel. Ik ben vooral verbaasd over de woede en ergernis.
*Het kenmerk van dit tijdsgewricht sinds de structurele oppositie vanaf 2002 (Pim Fortuyn) en opvolgers.
In de reeks waar het artikel bij hoort, de Groene Gids, proberen we lezers te helpen met het beantwoorden van praktische vragen. Zoals: hoe duurzaam is een vakantie met de bus? Hoe bestrijd je onkruid zonder gif? En dus ook over de ecologische voetafdruk van kaas. Die is groter is dan veel mensen beseffen, per kilo groter dan die van kipfilet bijvoorbeeld. Als je minder vlees wil eten vanwege het klimaat, maar dat vervangt door kaas, is dat dus niet altijd zinvol.
Ik had bewust geprobeerd het artikel niet te belerend te schrijven. Dus niet: kaas is slecht en je moet het niet eten. Maar de feiten: hoe groot is de impact van kaas in cijfers, en als je je eigen impact wil verkleinen, welke soorten kan je dan het beste eten?
Maar die nuance komt op Facebook niet over. ‘Wat een gekkigheid, we zijn echt helemaal van het padje’, schrijft iemand. Of: ‘Goed om te weten dat we Trouw ook geen seconde meer serieus hoeven te nemen.’
Het zou makkelijk zijn om de boze reageerders af te doen als gefrustreerde mensen die op sociale media altijd wat te klagen hebben. Maar de reacties blijven me bezig houden. Niet omdat ik me op mijn staart getrapt voel, maar omdat ze een gevoel tonen dat breed leeft. Kijk naar de verkiezingsuitslag. De grootste partij, de PVV, zei in de campagne klimaatbeleid ‘door de shredder te willen halen’. Ook bij VVD, NSC en BBB, die samen met de PVV een coalitieakkoord schreven, stond klimaat niet bovenaan de agenda. BBB zinspeelde eerder op het opzeggen van internationale klimaatverdragen.
Zelf ben ik me de afgelopen twee jaar als klimaatredacteur steeds meer zorgen gaan maken. Over de 2,5 tot 3 graden opwarming waar de wereld met het huidige beleid op afkoerst. Over het stijgen van de zeespiegel, ondraaglijk hete zomers, de kwetsbaarheid van Afrikaanse landen die zelf relatief weinig bijdragen aan de uitstoot.
Maar veel Nederlanders denken daar dus compleet anders over, zie ik in de reacties op het kaas-artikel. Ook hun zorgen zijn reëel, ook zij bepalen wie er in de Tweede Kamer zit. Wie zijn de mensen achter die reacties? Waarom zijn ze zo boos? En is het mogelijk om nader tot elkaar te komen, al is het maar een klein beetje?
Ik stuur enkele tientallen reageerders een berichtje, met de vraag of ze met mij in gesprek willen gaan. De meesten reageren terughoudend. ‘Sorry, daar heb ik geen behoefte aan’, schrijft een blonde vrouw die met haar hondje op haar profielfoto staat. ‘Nee dank je, ik hou niet zo van de mainstreammedia’, zegt een andere vrouw, gevolgd door het advies me ‘in te lezen’ over ‘chemtrails en weermanipulatie’.
Maar: bij vier mensen ben ik welkom voor een kop koffie. Ze wonen in Zeeland, Limburg, Noord-Holland en Drenthe. Ik plan een roadtrip langs de kaasliefhebbers annex klimaatcritici, en ga nog snel langs de markt. Om te laten zien dat ik in vrede kom, neem ik voor iedereen een stukje kaas mee. “
BESTEMMING 1 MASCHA BOONE IN RILLAND, ZEELAND
Een tijdje geleden moest Mascha Boone (58) geregeld in het ziekenhuis zijn. Haar man had een hartinfarct gehad, vertelt ze in het kantinetje bij haar paardenstal in het Zeeuwse dorpje Rilland. “In het restaurant lagen broodjes kroket die er heerlijk uitzagen”, vertelt ze. Ze kocht er twee, voor haarzelf en haar dochter. Dat was schrikken: “Niet te eten, net karton”. Wat bleek: de kroketten waren vegetarisch, zonder dat dit aangegeven was.
Boone klinkt driftig als ze haar verhaal vervolgt. Later moest ze weer met haar man naar het ziekenhuis. In het restaurant zag ze een worstenbroodje liggen. Argwanend vroeg ze: “Dit is wel een gewoon worstenbroodje, hè?” Wat bleek: weer vega. “Nou, dan eis ik dat jullie het erbij zetten!”, beet Boone de ziekenhuismedewerker toe. En nu, tegen mij: “Want als ik vlees wil, wil ik vlees. En als ik kaas wil, wil ik kaas.”
Ze vertelt het uit zichzelf, nog voor het interview begint, terwijl ze koffie inschenkt en met haar jas aan plaatsneemt aan het tafeltje in de frisse ruimte. Het is precies datzelfde gevoel – dat haar iets opgedrongen wordt – dat maakte dat ze op het kaas-artikel reageerde. ‘Heb net weer een stuk oude kaas gekocht, heerlijk’, schreef ze daar provocerend onder.
Boone begint hard te lachen als ik vraag waarom ze dat schreef. “Die had ik gewoon net gekocht! En dat vind ik het lekkerste dat er is!” Toen ze mijn artikel op haar tijdlijn voorbij zag komen, was ze ‘gelijk geërgerd’. “Ik dacht: daar gaan we weer!” Boone reageert wel vaker ‘een beetje pesterig’ op Facebook, vooral op posts van stichting Wakker Dier, die het eten van vlees en zuivel ontmoedigen. Ook op mijn artikel reageerde ze ‘binnen een seconde’. “Kaas is gewoon een echt Nederlands product”, zegt Boone. Daar moeten we niet te kritisch over gaan doen. Vervangers voor vlees en kaas heeft ze wel geprobeerd. “Maar die zijn gewoon niet te eten.”
Boone is paardenpensionhoudster en dressuurcoach. Ze is geboren in de stad Utrecht, maar woont al 47 jaar in Zeeland. Bij haar buren staat een grote BBB-vlag in de tuin, en Boone zelf is statenlid voor die partij. Ze is blij dat ik er ben. “Ik vind het prachtig dat jij zegt: laat ik eens naar de andere kant van het verhaal luisteren.”
Boone’s gezin eet vijf dagen per week aardappels-vlees-groente, en twee keer versgesneden friet. Ook gaat er zo’n kilo kaas per week doorheen. Dat lijkt haar niet rampzalig, zeker niet omdat ze bijvoorbeeld nooit vliegt. Haar huurhuis heeft een hybride-warmtepomp, ze is bezig met een offerte voor zonnepanelen.
De druk om haar dagelijkse voedsel te veranderen, dat gaat voor haar echt een flinke stap te ver. En die druk voelt ze overal. Boone stoort zich eraan als supermarkt Jumbo stopt met vleesreclames. “Waarschijnlijk vanwege clubs als Wakker Dier.” Ze stoort zich eraan als BlueBand nieuwe plantaardige boter ‘RoomBeter’ noemt, alsof er iets mis is met echte boter. Laatst zag ze een filmpje op sociale media waarin een boerin dat schap leegveegde, en er koeienboter voor in de plaats legde. Prachtig vond ze dat.
Maakt ze zich wel of geen zorgen over klimaatverandering? In het gesprek van bijna twee uur wordt dat niet helemaal duidelijk. “Het klimaat verandert, want we stoten te veel uit”, zegt ze wel. Maar waar wetenschappers het eens zijn dat de huidige snelle opwarming echt door mensen komt, daar speelt de natuur volgens Boone ook best een rol. Die gaat deels haar eigen gang, zie de vroegere ijstijden. En wat denk je van China? “Daar zijn hon-der-den kolencentrales, en hier moeten ze dicht! En dan denk ik: wat moet ik met mijn oude dieselautootje bijdragen?” Laatst las ze dat er meer ijsberen zouden zijn dan ooit tevoren. “Die passen zich ook gewoon aan.”
astig voor mij is dat Boone eigenlijk drie verschillende onderwerpen bij elkaar neemt: klimaat, natuur/stikstof en dan ook nog dierenwelzijn. Ze heeft geen goed woord over voor activisten die dieren vrijlaten uit stallen van boeren. En ze hekelt ‘stadsmensen’ en ecologen die willen opleggen hoe de natuur eruit moet zien, terwijl ze die volgens haar nauwelijks begrijpen.
Maar – terug naar de kern – als koeien methaan uitstoten, waardoor de aarde warmer wordt, en als kaas dus een forse klimaatimpact heeft, wat dan? “Minder methaan, prima. Maar kijk eerst naar innovatieve ideeën hoe dat afgevangen kan worden.” In lijn met haar BBB vestigt Boone haar hoop vooral op technologie als oplossing.
Verrassend genoeg vond Boone mijn kaas-artikel overigens best interessant. Haar grote probleem zit hem in de kop die ze op internet voorbij zag komen, met een citaat van een geïnterviewde: ‘Kaas heeft een gigantische klimaatimpact.’ “Daarvan krijg ik meteen het gevoel dat als ik kaas eet, alle vogels dood uit de lucht vallen.”
Was iets neutralers als ‘Wat is de klimaatimpact van kaas?’ dan beter geweest, als les voor de volgende keer? “Dan hadden er niet zoveel mensen gereageerd”, denkt ze. Hoewel: puur door ‘kaas’ aan ‘klimaat’ te linken, leg je het klimaatprobleem bij de boeren neer, zegt ze. “En daar reageren veel mensen op. Nederland is ook een kaasland, hè”, lacht ze. “Daarom heb jij dat artikel waarschijnlijk ook geschreven.”
BESTEMMING 2 MARC RAAIJMAKERS IN HEERLEN, LIMBURG
Marc Raaijmakers (58) kan het bijna niet geloven, zegt hij terwijl hij thee zet. Dat een journalist vanuit Amsterdam door de Limburgse heuvels naar het meest zuidelijke puntje van het land is gereden. Puur omdat cv-monteur Raaijmakers op Facebook schreef: ‘Ik geniet van alles dat lekker is… ik leef nu en niet over 100 jaar.’ “
” De meeste journalisten onderzoeken niets zelf, denkt Raaijmakers. Ze praten gewoon de politiek na, en schrijven hun artikelen ergens in hun kamertje. Ze zijn vaker links dan rechts, vandaar al die moralistische artikelen die hem het gevoel geven dat hij niets meer mag vanwege het klimaat. Daaruit verklaart hij de vele Facebook-reacties, en zelf voelde hij ook ‘een dreiging’ bij mijn artikel: “Voor een inbreuk op mijn leventje”. Dreiging dat hij straks geen kaas meer mag eten, terwijl hij daar zo van geniet, zeker bij een Belgisch biertje.
Raaijmakers stemde PVV, en het grootste probleem van deze tijd vindt hij immigratie. Op het nieuws ziet hij enkel oorlog en ellende. Verhalen over vluchtelingen in Europa jagen hem angst aan. Politici wantrouwt hij. Klimaatbeleid ‘door de shredder’ halen gaat hem te ver, want hij gelooft echt wel dat er iets aan de hand is. Maar hij stoort zich aan klimaatactivisten die moord en brand schreeuwen.
Hij en zijn vrouw hebben hun hele leven keihard gewerkt, zegt hij. “Ik vanaf mijn zestiende.” Nu de kinderen uit huis zijn, hebben ze eindelijk het geld en de tijd om ‘lekker te genieten’. Dus gaan ze twee á drie keer per jaar op een vliegvakantie, naar Vietnam, of op stedentrip in Europa. Dat mag best vier keer worden. “Maar tegenwoordig moet je vliegschaamte hebben.” Hij probeert rekening te houden met het milieu, bijvoorbeeld door één keer per week geen vlees te eten. “Maar dan eten we meestal iets met kaas.”
Klimaatbeleid vertrouwt hij niet echt. Hij hoorde eens iets over een persoonsgebonden CO2-budget per Nederlander, waarvoor overigens geen concrete plannen zijn. “Dat zou best kunnen gebeuren”, denkt hij. “Als alles met een QR-code werkt, dan is het makkelijk geregistreerd. En dan krijg ik straks te horen: u krijgt geen biertje, meneer Raaijmakers, want u heeft uw limiet bereikt.”
In dat licht moet ik zijn reactie op Facebook zien, zegt hij: terwijl de rijken in privéjets vliegen, moet de gewone Nederlander van alles inleveren vanwege het klimaat. Want wat als normale producten als vlees straks nog duurder worden door een klimaatbelasting, zoals GroenLinks wil? Als cv-monteur in de relatief arme gemeenten Heerlen en Kerkrade ziet hij genoeg schrijnende gevallen. “Als je dan komt met een belasting op vlees, dan draai je mensen gewoon de nek om.”
Maar Raaijmakers blijkt niet alleen sceptisch. “Dat je voor zestien euro naar Barcelona kan vliegen, vind ik ook flauwekul.” Wat zo’n vlucht zou moeten kosten? “Eerder tweehonderd euro.” Zo’n fikse klimaatbelasting vindt hij wel geoorloofd, omdat vliegen een luxeproduct is. Ook is hij kritisch op al het geconsumeer dat hij ziet in Nederland. Kinderen op elektrische fietsen. Eindeloos veel kleren kopen. Spullen nooit repareren, en alsmaar troep uit China importeren. “Dat is toch overbodig?” En zijn afval wil hij best netjes scheiden.
Dat had ik niet verwacht. Alleen: volgens de onderzoeken die ik ken, redt afval scheiden het klimaat nog niet, en zijn vluchten naar Vietnam en Cuba juist wel zeer vervuilend.
Raaijmakers vindt het klimaatprobleem best complex. Ook hij neemt klimaat en natuur bij elkaar. “Als ik naar het bos ga, zie ik dat het groeit en bloeit. Ik zie zelfs planten terugkomen die een tijd niet gebloeid hebben! Dan denk ik: het gaat best goed met het milieu.”
Ook vermoedt hij dat er geheime experimenten worden uitgehaald. Na anderhalf uur begint Raaijmakers over de vliegtuigstrepen waar hij normaal ‘met niemand over praat’. Die ziet hij in ‘rasters’ in de lucht, in plaats van meer parallel aan elkaar. “Dat is niet pluis.”
Online leest hij dat dit met het systeem HAARP te maken kan hebben, waarmee overheden zouden spioneren en ook het weer kunnen manipuleren. Hij vertelt dit vertwijfeld, en zegt zelf dat hij het ook allemaal niet zeker weet. Een ‘complotdenker’ wil hij zichzelf niet noemen.
Maar Raaijmakers weet niet goed wat hij wel of niet moet geloven, ook omdat hij de ‘linkse media’ niet vertrouwt.
Raaijmakers zegt wel een iets positiever beeld van de media te hebben na ons gesprek. In het kaas-artikel praat ik Rob Jetten niet na, ziet hij nu: ik schreef het uit eigen initiatief en raadpleegde zelf deskundigen.
En hij is blij met het stukje kaas dat ik heb meegenomen. Dat zal lekker smaken bij een flesje van het zeldzame Westvleteren-bier, waar hij een kratje van heeft staan. Als bedankje voor het ‘fijne gesprek’ krijg ik zelfs een flesje mee naar huis.
BESTEMMING 3 ERIK VERMEULEN IN ZWANENBURG, NOORD-HOLLAND
‘Ik denk dat jij op de middelbare school niet wist hoe snel je van natuur-, wis- en scheikunde af moest”, zegt oud-ondernemer Erik Vermeulen (63). Hij denkt dat dit ‘de makke’ van veel journalisten is, en dat ze zich daardoor van alles laten wijsmaken door wetenschappers. Ik moet even slikken: zit ik nu tegenover een regelrechte klimaatontkenner? Althans: Vermeulen gelooft wel dat de aarde opwarmt – vroeger kon hij altijd schaatsen in de winter, nu nauwelijks nog. “Maar kom niet met het verhaal dat het door menselijke uitstoot komt.”
Onze CO2 heeft geen significant verwarmend effect, stelt hij. De echte agenda is volgens Vermeulen herverdeling op wereldschaal: landen als Nederland worden geacht hun welvaart en fossiele brandstoffen af te staan aan armere landen. Het klimaatverhaal is bedoeld om burgers bang te maken en mee te krijgen, en daar keert hij zich tegen. Vandaar zijn reactie: ‘Duurzaam kaas eten interesseert me geen bal’.
Het gesprek bij Vermeulen voelt ongemakkelijk. Hoe zinvol is een gesprek over kaas met iemand die niet gelooft dat de menselijke uitstoot de aarde opwarmt? Ik besluit de confrontatie aan te gaan. Wie of wat wist hem dan te overtuigen dat mensen geen of amper invloed op het klimaat hebben? “Als ik wist dat je me deze vraag ging stellen, dan had ik een lijstje met namen en bronnen paraat gehad. Dat heb ik nu niet.”
Vermeulen had onder meer een eigen cateringbedrijf, dat hij op zijn 55ste verkocht. Sindsdien hoeft hij niet meer te werken. Hij woont aan het water, heeft een bootje, sport veel, eet amper koolhydraten, en zijn dieet bestaat grotendeels uit vlees en kaas. “Ik vind groente niet te hachelen”, lacht hij. Vermeulen stemde op de Libertarische Partij en wil dus een zo klein mogelijke overheid, veel kleiner nog dan bijvoorbeeld de VVD voorstelt. Hij zit in de gemeenteraad van Haarlemmermeer, in de partij die ooit voortkwam uit de Lijst Pim Fortuyn.
Is hij boos over het kaas-artikel omdat hij niet in door mensen veroorzaakte klimaatverandering gelooft? Of wil de individualistische Vermeulen zijn eigen manier van leven gewoon uit principe niet aanpassen aan een collectief belang? Het eerste, verzekert Vermeulen me. Maar, voegt hij snel toe, “ik vind het eigenlijk niet eens belangrijk of het klimaatverhaal onzin is of niet. De aarde is er al miljarden jaren. Of er nou mensen zijn, de aarde zal er over een paar miljard jaar nog zijn.”
Misschien zijn er gewoon te veel mensen, suggereert hij herhaaldelijk, en moeten we bijvoorbeeld terug van acht naar vier miljard. Dus, zegt Vermeulen, al zou hij gaan geloven dat mensen de aarde opwarmen, dan nog is hij niet van plan om zijn gedrag aan te passen. Ook niet om de aarde goed achter te laten voor toekomstige generaties, zoals zijn eigen dochter? “Als toekomstige generaties echte problemen hebben, dan lossen ze die wel op. De mens is vindingrijk.”
En de mensen in de landen die het meest kwetsbaar zijn voor klimaatverandering? Het Westen doet al genoeg door langzaamaan af te stappen van fossiele brandstoffen, vindt hij, zodat olie en gas over zullen blijven voor ontwikkelingslanden. “Ik zie het probleem niet. ” ” En daarom blijf ik ook kaas eten.”
Had ik íets anders kunnen doen in mijn artikel om Vermeulen niet boos achter zijn toetsenbord te doen plaatsnemen? “Je had het ook niet kunnen schrijven”, zegt hij nuchter.
BESTEMMING 4 JAN KATERBERG IN OOSTERHESSELEN, DRENTHE
Terwijl Jan Katerberg (61) vraagt of ik een goede reis heb gehad, kijk ik rond in de kleine woonkamer van zijn stacaravan in Drenthe. Katerberg bouwt een huis op dit stuk land in Drenthe, de stacaravan is tijdelijk. In een kastje ligt een papieren Trouw. “Ik kom echt uit een Trouw-familie”, vertelt de oud-agrariër. “Mijn vrouw en ik zijn 36 jaar getrouwd, en we lezen al 36 jaar Trouw.” Maar sinds kort leest alleen zijn vrouw de krant nog maar, vertelt hij eerlijk. “Ik ben ermee gestopt, omdat ik de krant te activistisch vind geworden op het gebied van duurzaamheid.”
Maar in de twee uur die volgen, weten we echt een stapje nader tot elkaar te komen, door goed naar elkaar te luisteren. Het helpt dat Katerberg, net als ik, gelooft dat er een klimaatprobleem is. Hij heeft het met zijn eigen ogen gezien, vorig jaar op vakantie in Marokko. “Normaal regent het er drie keer per jaar. In de winter valt er zoveel sneeuw in het Atlasgebergte dat er zelfs in de woestijn waterstromen ontstaan. Maar nu niet. De droogte was zo erg dat zelfs de palmbomen dood gingen.”
Katerberg, voormalig melkveehouder en ex-agrarisch ondernemer, zag hoe desastreus dit was voor het land, dat in economisch en sociaal opzicht sterk van landbouw afhankelijk is. “Als dit zo doorgaat, heb ik gezegd, dan moeten wij straks de Marker Wadden inpolderen. Omdat er dan een tekort aan vruchtbare grond dreigt.”
Desondanks was Katerberg boos toen hij mijn artikel zag. En zijn reactie raakte me. ‘Trouw heeft geen journalisten maar activisten in dienst’, schreef hij. ‘Het doel heiligt weer de middelen en ze ontberen kennis van zaken!’
Dat commentaar komt ergens vandaan, legt hij uit. Sinds een paar jaar werkt hij niet meer. Toen hij nog een agrarisch handelsbedrijf had, las hij bewust Trouw, en niet bijvoorbeeld De Telegraaf, zoals sommige collega’s. “Ik ben zelf niet links georiënteerd, maar ik las de Trouw bewust omdat die kritiek heeft op wat ik vind.”
De afgelopen jaren vond hij de krant doorslaan, te zeer anti-boer worden. Hij stoort zich eraan dat milieuorganisaties in zijn ogen vaker als bron worden aangehaald dan boeren, en hekelt de ruimte die columnist en cabaretier Dolf Jansen elke zaterdag krijgt. “Hij mag ongefundeerd zijn mening geven.” Hij stoort zich aan het idealiseren van kleine boerenbedrijfjes, dat hij in de krant meent te zien. En soms komt hij een feitelijke onjuistheid tegen, waar volgens hem uit blijkt dat de journalisten weinig van boeren weten. Hij begon ‘überkritisch’ mijn kaas-verhaal te lezen. “En ik dacht: daar gaan we weer.”
De algemene strekking, dat koeien methaan uitstoten en dat kaas daardoor een klimaatimpact heeft, ontkent hij niet. Maar hij stoort zich eraan dat ik bijvoorbeeld schrijf dat voor elke kilo kaas tien liter melk nodig is, zonder te benoemen dat de overgebleven wei ook nog voor van alles gebruikt wordt.
En het meest geraakt was hij door het zinnetje dat koeien continu kalfjes moeten krijgen om melk te kunnen geven. “In de natuur krijgen koeien ook elk jaar een kalfje!” zegt hij. “Het is juist de boer die goed kijkt hoe het met de koe gaat en zegt: haar conditie is nog niet goed om drachtig te worden, we wachten nog twee maanden.”
Katerberg maakt zich grote zorgen over de kloof tussen stad en platteland. En de rol die de media hierin spelen. “Mijn eigen nichtje zei laatst: ‘dat jij nog rundvlees eet! Dat zit helemaal vol groeihormonen.’ Dat had ze ergens gelezen, maar dat is feitelijk onjuist.” De oud-agrariër is zichtbaar gekwetst. Hij mist waardering voor de efficiënte Nederlandse landbouw.
Wel vindt hij – anders dan veel mensen in zijn omgeving – dat de Nederlandse landbouw moet veranderen. Daarom stemde hij NSC en geen BBB. Dertig procent minder methaan voor 2030, zoals de Nederlandse overheid heeft toegezegd, dat is misschien te veel, denkt hij. Maar bijvoorbeeld 15 procent moet zeker te doen zijn. En ook 15 procent minder kaas eten, zou hij eigenlijk geen probleem vinden. Hij eet al een dag per week geen vlees voor het klimaat, en voor zijn gezondheid.
Mij raakt het dat ik meer activist dan journalist zou zijn. Een columnist mag zijn mening uiten, ik moet de feiten vertellen en probeer dat zo genuanceerd mogelijk te doen. “Ik snap dat het je raakt”, zegt Katerberg. Voor hem als lezer is het onderscheid tussen columnist en journalist niet altijd duidelijk – voor hem is het allebei Trouw. “Het is goed dat we erover praten. Ik ben soms ook geneigd te kritisch van alles tussen de regels door te lezen.”
Zijn reactie terugnemen, zo ver gaat Katerberg niet. Toch is ons gesprek vruchtbaar. Hij vindt Trouw te kritisch op de Nederlandse landbouw, en vraagt zich af waarom hij nooit leest over al die rijst uit Azië. Zijn Hollandse aardappels niet veel duurzamer? Ik beloof hem er een volgende Groene Gids over te schrijven.
En Katerberg gaat de krant de komende tijd weer proberen te lezen, belooft hij bij ons afscheid.
BESTEMMING 5 TERUG OP DE REDACTIE
Katerberg en ik houden contact. Hij stuurt een complimenteus appje voor een collega van me, die volgens hem een genuanceerd landbouwverhaal schreef. Ik schrijf ondertussen de Groene Gids over de klimaatstrijd tussen aardappels en rijst, en probeer de tips die ik heb gekregen ter harte te nemen. Ik laat hem zelfs meelezen, om er zeker van te zijn dat ik hem of andere kritische lezers niet nodeloos trigger. Op aanraden van de Zeeuwse Mascha Boone probeer ik mijn kop neutraal te houden: ‘Aardappels uit Nederland of rijst uit Azië: wat kan je beter eten voor het klimaat?’
Na publicatie ga ik verwachtingsvol naar Facebook, om te zien of de reacties deze keer positiever zijn. Maar nee. ‘We leven daadwerkelijk in een open krankzinnigengesticht’, is een van de best beoordeelde. Net als: ‘Minder zeiken over het klimaat en weer eens normaal doen, dat is beter voor alles’.
Ik ga voorlopig niet op aardappel-roadtrip. Wel laat ik de vier gesprekken nog wat dieper op me inwerken. Ik schrok behoorlijk van sommige theorieën over het klimaat die ik hoorde, en van de invloed van complotten die via het internet worden verspreid. Maar ik ben ook positief verrast, want in elk gesprek zat ook onverwachte nuance.
Ik had niet verwacht dat Boone trots zou vertellen dat ze nooit vliegt, een tirade tegen cruiseschepen zou houden en zou zeggen windmolens eigenlijk best mooi te vinden. “Het is minder kaal in het landschap.” Of dat ze graag havercappuchino’s drinkt, niet voor het klimaat maar omdat ze die lekker vindt.
Ik had ook niet verwacht dat de boze Raaijmakers voor eerlijke klimaatbeprijzing via vliegbelasting zou zijn. En dat ik er een scherpe en kritische Trouw-lezer uit Drenthe in mijn contactenlijst bij zou krijgen, die aanbood een keer op de redactie langs te komen om zijn ergernissen op een constructieve manier te uiten.
Zelfs klimaatontkenner Vermeulen heeft een moestuintje en zonnepanelen op zijn dak. Om onafhankelijk en vrij te zijn, niet voor het klimaat, maar toch. Die panelen liggen er wel. “
Maarten van Gestel (1995) studeerde filosofie en journalistiek. Sinds 2022 is hij klimaatredacteur voor Trouw. Hij reisde afgelopen najaar deels liftend naar de klimaattop in Dubai, en schreef columns over de ontmoetingen onderweg.
https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/2181/pages/74/articles/2046160/74/1
Aquarius 